Әбу Наср әл – Фараби бабамыздың, яғни Әбу Наср Мұхаммад ибн Тархан ибн Узлағ әл-Фарабидің қыпшақ даласынан шыққан ұлы ғалым, оның ішінде музыка теоретигі де болғаны тарихи ақиқат. Ол – саз аспаптарында ойнап, ән салған, өз жанынан ән, күй шығарып композиторлық талантын да таныта білген өнер қайраткері. Оның әрі музыка, әрі физика, әрі математика хақында жазған тарихи үлкен туындысы – «Музыканың ұлы туындысы». Зерттеушілердің дәлелдеуінше, ғұлама ғалым өз кітабында музыка, акустика мәселелерін кең талдаған. Дыбыстың табиғаты, тегі, таралуы туралы таңғажайып, ойлар толғаған. Және де музыканың тәжірибелік, теориялық негіздерін жасап, физикалық-математикалық заңдылықтардың белгілі бір музыкалық аспаптарда қалай жүзеге асатын жолдарын көрсетіп берген.
Ол жас кезінде өзінің бір ұстазынан ән-күй туралы сұрайды. Ұстазы сырнай-керней әуенінің жын-шайтанның дауысы, ісі, ол адамдарды аздырып, күнәлі етіп, басқа жолға салады, шаруасынан қалдырады деп жауап қайтарады. Мұны естігеннен кейін музыканы (ән-күйді) қатты жақсы көретін Әбу Наср қолына күй аспабын алмайды, ән де айтпайды, ән-күйді де тыңдамайды. Сол сәттен бастап ол сыңарын, сырласын жоғалтқандай құлазыған күй кешеді. «Әсем ән мен күй адамның жанын жадыратып, жан дүниесіне мейірім шуағын құятын өнер емес пе?», — деп ойлаған әл-Фараби екінші ұстазына барып «Мұндай өнер қалайша сайтанның меншігі мен мазағы болады?», — деп сұрайды. Оған ол ұстазы былай деп жауап береді: «Әсем әуеннің қасиетті күші бар. Ғарыш пен ғаламның сыры осында тоғысқан. Одан жиренбе». Оған қанша ма шаттанса да әл-Фараби үлкен ұстазы Әбу Мәлік хазіреттің өзіне барып, ойын мазалаған сұраққа жауап таппақшы болады.
Әбу Мәлік хазірет әл-Фарабиге екі ұстазының да айтқан пікірінің дұрыс екенін айтып, жамандық пен жақсылықтың қашанда қатар жүретінін, егер де ән-күй шаруасынан айырып, басқа білім, ғылым, өнерден қол үздіртсе, оның өкініш, теріс жол екендігін айтып түсіндіреді. «Әсем әуен алпыс екі тамырды идіретін құдіретті күш. Оның адам баласын ессіз – түссіз билеп алуы мүмкін. Алғашқы ұстазың соны біліп, сені сақтандырып отыр. Екінші ұстазың құдіретті өнерді өлшеумен ұстауға үндейді. Солай жасасаң оның пайдасы аз емес екенін есіңе салады», — дейді. Әл-Фараби мұны естіп, үлкен ойға батады.
Больше историй
Ұлттық құндылықтарды қалай дәріптейміз: қоғам немесе ата-ана?
Қазақстанда ақылы түрде киік аулауға рұқсат берілуі мүмкін
Ұлағат ұясы