АЛҚЫЗЫЛ ДОЛАНА

tories/7.jpeg» width=»300″ height=»214″ alt=»7″ style=»float: right;» />

tom: 0.0001pt; text-align: center;»>Боярышник кроваво – красный – Crataegus sanguinea

tom: 0.0001pt; text-align: center;»>Раушангүлділер тұқымдасы – Семейство розоцветные – Rosaceae

tom: 0.0001pt; text-align: center;»>Қандай өсімдік?

tom: 0.0001pt; text-align: left;»>       Биіктігі 1-4 метрге жететін биік бұта, кейде ағаш түрінде де өседі. Діндерінің ұзындығы 2,0-3,5см, жуандығы -2 мм. Қызыл-қоңыр түсті қатты тікенектері бар. Бөбешік жапырақтары ланцет тәрізді, үшкір, жиектері мақпалдай, жапырақтарының пішіні дөңгелек жұмыртқа тәрізді, түбі сәл жіңішкелеу ұзындығы 3-7см, ені 2-5см, өте қысқа. (0,5-2,0см) сағақты, тақтасы 7-9-ға тілімделген. Гүлдері қысқа бұтақтарының ұшында қалқанша гүлшоғырына жиналған тостағанша жапырақшалары жалпақ үшбұрышты, ұшы тіс тәрізді үшкерленіп бітеді. Күлтесі ақ, ені 12-13мм. Жемісінің ені 10мм ашық-қызыл немесе қызғылт-сары, жұмсақ, еті ұн тәрізді ақ, ішінде 3-4 сүйекшесі бар. Мамыр-маусымда гүлдеп, тамызда жеміс береді.

tom: 0.0001pt; text-align: left;»>        Медицинада жемісі мен гүлін пайдаланады, басқа түрлері де пайдалы.

tom: 0.0001pt; text-align: left;»>       Қай жерден табамыз?

tom: 0.0001pt; text-align: left;»>       Солтүстік Қазақстан, Семей, Шығыс Қазақстан облыстары, Жоңғар Алатауы, Жалпы Сырт сілемі, Тобыл-Есіл, Ертіс, Семей, Көкшетау, Солтүстік Каспий, Торғай, Зайсан, Балқаш, Алакөл, Алтай, Тарбағатай, Жоңғар Алатауында кездеседі. Күршім, Марқакөл аудандары, Шығыс Қазақстан облысы, Талдықорған облысының Панфилов ауданы, Павлодар облысы Ертіс өзенінің аңғарында өндірістік мәні бар қалың өскен жерлері белгіленген.

tom: 0.0001pt; text-align: left;»>       Құрамынан не табамыз?

tom: 0.0001pt; text-align: left;»>       Жемісінде көмірсулар, органикалық қышқылдар, тритерпеноидтар, стероидтар, хомен, ацетилхомен, дәрумені, каротин, илік заттар, катехиндер, лейкоантоцианидтер, антоциандар болады.

tom: 0.0001pt; text-align: left;»>       Қандай ауруларға ем?

tom: 0.0001pt; text-align: left;»>        Долананың препаратын (гүлінің тұндырындысы, жемістерінің сұйық экстрактысы) жүрек жұмысының тонусы бұзылғанда, тахикардия ауруына қарсы қолданады. Адамның көңіл- күйін жақсартып, қан қысымын төмендетіп, дұрыс ұйықтауына әсер етеді. Ауыр науқастан соң қайта қалыпқа келуді тездетеді және құрамындағы холестеринді азайтады. Бас айналғанда, деміккенде пайдаланса жақсы нәтиже береді.

tom: 0.0001pt; text-align: left;»>tories/119.jpg» width=»300″ height=»206″ alt=»119″ style=»float: right;» />

tom: 0.0001pt; text-align: justify;»>        Қалай дайындаймыз?

tom: 0.0001pt; text-align: justify;»>        1 ас қасық гүлін 1 стакан қайнаған суға 15 минут бұқтырады. Күніне 1 стаканды 3 рет тамақ ішер алдында қабылдайды.

tom: 0.0001pt; text-align: justify;»>      20 г. кепкен жидегін қайнаған стакан суға 5 минут қайнатады немесе 30 минут бұқтырады. Тамақ ішер алдында және ұйықтар алдында бір стаканнан ішеді.

tom: 0.0001pt; text-align: justify;»>   Доланының жемісінің экстракты. Бір стакан жемісін 0,5 л қайнаған суға салып, 2 шай қасық қант қосып баяу отта 40 минут қайнатады. Қайнатындыны тоңазытқышқа сақтайды, тамақ ішер алдында 1 ас қасық, жатарда 2 шай қасық ішеді.

tom: 0.0001pt; text-align: justify;»>       Гүлінің тұнбасын жасау үшін; 1ас қасық шикі затқа 1стакан ыстық су құйып, 10-15 минут бұқтырып, сүзіп, тамақ ішер алдында 30 минут бұрын күніне 2-3рет 1/2 стаканнан қабылдайды. Жемісінің тұнбасы былай әзірленеді; 1ас қасық шикізатына бір стакан ыстық су құйып, 10минут қайнатады, 30минут бұқтырады, сүзеді. Тамақ ішер алдында 30 минут бұрын, күніне 2-3рет ½ стаканнан ішеді.

tom: 0.0001pt; text-align: justify;»>          Жүрек қантамыры жүйесін, бауырды емдейтін қоспалардың құрамына кіреді.

tom: 0.0001pt; text-align: justify;»>         Доланың басқа да түрлері туралы

tom: 0.0001pt; text-align: justify;»>       Қазақстан флорасында долананың 7 түрі бар, олардың ішінде Алматы доланасы эндем, күмәнді долана  <Қазақстанның Қызыл кітабына> енгізілген. Алтай доланасы мен понты доланасы алқызыл доланаға өте жақын (ұқсас), Іле Алатауында (Талғар, Жамбыл аудандары). Алматы доланасы жемісінің құрғақ массасының қоры 42,2 тонна. Жоңғар Алатауында (Сарқанд ауданы) жоңғар доланасының қоры 1,9 тонна. Қоржынтауда түркістан, понты доланасының қоры 2,34тонна. Боралдайтауда понты доланасы 10 тонна. Шығыс Қазақстанда долана жемісінің қоры 30 тонна. Павлодар облысында Құрғақ массасының қоры 10,4 тонна.   

tom: 0.0001pt; text-align: left;»>       Тоқсанбаева Ж.С.

tom: 0.0001pt; text-align: left;»>Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы, фармакогнозия және химия кафедрасының профессор м.а., фарм.ғ.к.

tom: 0.0001pt; text-align: left;»>