Фото: depositphotos.com
Қазіргі жаһандану және цифрландыру дәуірінде педагог мамандығы қоғамның зияткерлік және рухани дамуын айқындайтын негізгі кәсіптердің бірі болып отыр. Дегенмен, соңғы жылдары педагог кәсібінің беделі, жастар арасындағы тартымдылығы және әлеуметтік мәртебесі өзекті мәселе ретінде қарастырылуда. Педагог кәсібін танымал ету тек білім беру саласының емес, тұтас мемлекеттің стратегиялық міндеті десек те болады.
Жалпы, педагог дегеніміз кім? Педагог – тек білім беруші ғана емес, ол тұлға қалыптастырушы, құндылықтарды жеткізуші және болашақ ұрпақтың дүниетанымын айқындайтын маман. Педагогтың міндеті тек оқушыларға пәндік білім беру емес, олардың ойлау қабілетін дамыту, шығармашылық және критикалық тұрғыдан ойлау дағдыларын қалыптастыру, әлеуметтік және моральдық құндылықтарды сіңіру болып табылады. Сонымен қатар, педагог – қоғамдағы мәдениеттің, дәстүрдің, этикалық нормалардың сақтаушысы және таратушысы, оған қоса әрбір оқушының жеке ерекшеліктерін, таланттары мен мүмкіндіктерін ескере отырып, олардың жан-жақты дамуына жол ашушы. Қазіргі заманда педагог – инновациялық технологияларды меңгерген, ақпараттық сауатты, эмоциялық интеллекті жоғары және психологиялық қолдау көрсете білетін маман, яғни ол оқушыны тек біліммен емес, өмірлік дағдылармен де қаруландыратын жетекші тұлға. Сондықтан мұғалім мәртебесінің төмендеуі тек білім беру саласының ғана емес, тұтас қоғамның даму қарқынына әсер етеді. Мәртебесі төмен педагогтар кәсіби ынтасын жоғалтып, шығармашылық потенциалдарын толық іске асыра алмайды, бұл оқушылардың сапалы білім алуына кері әсерін тигізеді.
Сонымен қатар, педагог мамандығының тартымдылығы азайған жағдайда, жастардың бұл салаға қызығушылығы төмендеп, болашақта педагог кадрларының тапшылығы байқалады. Нәтижесінде, білім беру сапасы төмендейді, инновациялық және интеллектуалды әлеует тежеледі, қоғамның әлеуметтік-мәдени дамуы баяулайды.
Олай болса жастардың педагог мамандығына деген қызығушылығын қалай арттыру керек? Ол үшін жастарға бұл мамандықтың маңыздығын түсіндіру, педагог болудың артықшылықтарын көрсету, жақсы еңбек жағдайын жасау, кәсіби дамуға мүмкіндік беру және қоғамда мұғалім мәртебесін көтеру бойынша жұмыстар атқарылу қажет. Қарапайым тілмен түсіндірсек, бұл дегеніміз – жастарға мұғалім болудың мәні мен пайдасын түсіндіру, еңбегін бағалау.
Педагог мамандығының танымал болуына бірнеше маңызды фактор әсер етеді. Ең бірінші, қоғамдағы мәртебесі. Егер мұғалімнің еңбегі бағаланып, қоғамда құрметке ие болса, бұл мамандыққа қабілетті жастар көбірек келеді. Яғни, адамдар мұғалім болуды мақтаныш деп санайтын болса, бұл салаға қызығушылық та арта түсері сөзсіз. Қоғамның мұғалімге деген құрметі олардың кәсіби мотивациясын көтеріп, өз ісіне деген жауапкершілігін арттырады. Мұндай кезде құрметті педагогтар өздерінің тәжірибесін бөлісуге, жаңашыл әдістемелерді енгізуге және оқушылардың жан-жақты дамуына белсенді атсалысуға ынталанады. Нәтижесінде, қоғамда педагог мамандығы тек қажетті мамандық ретінде емес, құрметке лайық және тартымды мамандық ретінде танымал болады.
Екіншіден, материалдық қолдау. Мұғалімнің еңбекақысы жеткілікті, әлеуметтік кепілдіктері бар, тұрғын үй немесе медициналық көмек сияқты жағдайлары қарастырылған болса, бұл да мамандыққа деген қызығушылықты арттырады. Яғни, жақсы өмір сүру жағдайы білім саласында жас мамандардың көбеюіне жол ашады, олардың аталған салада білім алуына ынталандырады. Сонымен қатар, материалдық қолдау педагогтардың кәсіби дамуына уақыт пен мүмкіндіктер табуына жағдай жасайды: олар жаңа әдістемелерді үйреніп, шығармашылық жобалармен айналыса алады. Мұндай жағдайда педагог мамандығы қаржылық және әлеуметтік тұрғыдан тартымды мамандыққа айналары анық.
Үшіншіден, мұғалімдер жаңа әдістемелерді үйреніп, кәсіби біліктілігін арттыра алса, мансаптық өсуге мүмкіндік болса, ғылыми немесе шығармашылық жұмыстармен айналысуға еркіндік берілсе, бұл мамандыққа қызығушылықты айтарлықтай арттырады. Яғни, педагог тек сабақ беруші ғана емес, өзін дамытатын, жаңа білім мен тәжірибені үйренетін, шығармашылықпен айналыса білетін маман болуы тиіс. Мұндай жағдайларда мұғалім өз ісіне құштар болып, оқушыларға қызықты әрі тиімді сабақтар өткізе алады, жаңашыл идеяларды жүзеге асырады және кәсіби өмірінде ұзақ уақыт белсенді болып қалады. Нәтижесінде педагог мамандығы жастар үшін тартымды әрі перспективалы салаға айналады.
Төртіншіден – жұмыс жағдайы мен ауыртпалығы. Егер мұғалімге артық есеп жүргізу, қағазбастылық көп болса немесе эмоционалды қысым түссе, бұл мамандыққа деген жағымсыз көзқарас қалыптастырады. Мұндай жағдайда педагогтар кәсіби мотивациясын жоғалтып, өз жұмысын тиімді жүргізе алмайды. Сондықтан жұмыс жүктемесін дұрыс ұйымдастыру, артық бюрократиялық міндеттерді азайту, қолдау көрсету өте маңызды. Қолайлы жұмыс жағдайы мұғалімге өз ісіне зейін қойып, шығармашылықпен айналысуға, оқушыларға сапалы білім беруге мүмкіндік береді. Нәтижесінде педагог мамандығы жастар үшін қолжетімді әрі тартымды салаға айналады.
Иә, педагог кәсібін танымал ету – бір реттік науқан емес, ұзақ мерзімді үрдіс. Мұғалімге деген құрмет пен сенім артқан жағдайда ғана білім беру сапасы жоғарылап, елдің адами капиталы нығаяды. Сонымен қатар, педагогтардың кәсіби дамуына қолдау көрсету, материалдық жағдайларын жақсарту, жұмыс жағдайын жеңілдету олардың өз ісіне деген құлшынысын арттырады. Нәтижесінде оқушылар жан-жақты дамып, шығармашылық қабілеттерін шыңдайды, қоғамда инновациялық ойлау мен білімге деген қызығушылық күшейеді. Сондықтан педагог мамандығын қолдау елдің болашағына жасалған стратегиялық инвестиция, қоғамның тұрақтылығы мен дамуының негізгі кепілі деп айтуға әбден болады. Осылайша әрбір педагогқа көрсетілген құрмет пен қолдау елдің білім саласындағы табысы мен өркендеуінің кепілі болмақ.